Bài viết này ban đầu được thực hiện với mục đích dặn dò, hướng dẫn các trại sinh GĐPT của trại bay Xá Lợi Phất năm 2017 trước khi tham gia trại, nay mình biên soạn & chia sẻ lại với các Anh Chị Em một chút kinh nghiệm (qua tham khảo từ internet, các bạn leo núi chuyên nghiệp và cũng như từ trải nghiệm của bản thân) khi chuẩn bị cũng như trong hành trình chinh phục một đỉnh núi, có thể gọi là hiking. Và để phân biệt giữa hiking và trekking thì ACE có thể tham khảo từ đoạn tóm tắt sau từ internet:
“Cả hiking và trekking đều là hoạt động đi bộ đường dài, đi bộ leo núi, đi lên rừng, tuy nhiên hiking phần lớn đi trên đường mòn có sẵn hoặc đường nhựa, đường đã được làm, trong khi trekking lại được thực hiện trên nhiều bề mặt địa hình, có nhiều mạo hiểm và thử thách hơn.
Bạn có thể hiking hay trekking trên quãng đường ngắn, trong một hoặc hai ngày, hay trên quãng đường dài trong nhiều ngày, nhiều tuần hoặc thậm chí vài tháng.”
Vậy để chuẩn bị cho một chuyến hiking (CÓ CẮM TRẠI QUA ĐÊM), cụ thể là chinh phục một đỉnh núi như Bà Đen – nóc nhà Nam Bộ hay Chứa Chan – đỉnh cao nhất Đông Nam Bộ, mình có thể chia thành các nhóm để chuẩn bị như sau:
- Giấy tờ tùy thân:
- Chứng minh nhân dân, bằng lái xe…
- Thẻ Bảo Hiểm Y Tế.
- Thẻ ATM, tín dụng, HĐ Bảo Hiểm Du Lịch (nếu có) …
- Trang phục & đồ dùng cá nhân:
- Giày: NÊN sử dụng giày leo núi là tốt nhất, nhưng nếu không trang bị được thì sử dụng giày thể thao có độ bám tốt và vừa ôm chân; KHÔNG NÊN sử dụng giày bị mài mòn đế hay quá lỏng lẻo, không quá chật cũng không quá rộng sẽ bị phồng chân. MẸO: để không bị hầm chân là sử dụng một miếng bông BVS lót ở mặt trong đế giày, vừa êm vừa thoáng; nên cắt ngắn móng chân, không để móng chân dài sẽ đỡ bị đau mũi chân khi xuống núi.
- Áo khoác: NÊN sử dụng áo khoác vải dù (hoặc loại vải ít thấm nước) mau khô, nhẹ (vì cũng không nên mặc áo khoác trong lúc đang leo, sẽ rất hầm và nóng, có thể mặc áo mưa giấy khi trời mưa/ khi ngủ thay cho áo khoác cũng sẽ đỡ lạnh); KHÔNG NÊN sử dụng áo khoác vải nỉ sẽ nặng và khi thấm nước mưa/ mồ hôi càng nặng thêm.
- Khăn thấm mồ hôi: NÊN sử dụng khăn nhẹ, nhanh khô như khăn rằn, khăn tubb…; KHÔNG NÊN sử dụng khăn lông dày, thấm nước sẽ bị nặng giống như áo khoác nỉ. KINH NGHIỆM: khi ra mồ hôi lúc đang leo nên thấm mồ hôi liên tục, lau sạch mồ hôi trên mặt, sẽ đỡ mệt hơn.
- Nón: NÊN sử dụng nón tứ ân hoặc nếu không có thì sử dụng nón rộng vành, mỏng, nhẹ sẽ rất đỡ khi đi dưới trời nắng cũng như khi gặp mưa sẽ không bị nước mưa hắt thẳng vào mặt; KHÔNG NÊN sử dụng nón quá dày, sẽ nặng khi thấm nước.
- Ống tay/ áo dài tay: NÊN sử dụng áo dài tay mỏng hoặc ống tay dành cho các hoạt động thể thao, để thấm mồ hôi, tránh côn trùng, hạn chế trầy xước khi va quẹt vào gai, đá.
- Các vật dụng vệ sinh cá nhân: khăn giấy, bàn chải đánh răng, kem đánh răng, v.v… – càng nhỏ càng tốt.
- Các đồ dùng cá nhân: đồ lót, vớ, dây nịt (nên trang bị loại dây nịt vải & khóa nhựa) …
- Các đồ dùng điện tử & công nghệ: pin sạc dự phòng, điện thoại, cáp sạc, máy ảnh, …
- Găng tay: NÊN có găng tay vải loại dùng trong việc lao động chân tay, có các nốt cao su tăng độ bám dính vì khi trời mưa đường trơn trợt hoặc độ dốc cao, cần sử dụng cả 2 tay và 2 chân để bám, trèo thì có găng tay sẽ đỡ hơn rất nhiều.
- Balo: NÊN sử dụng loại balo có khung cứng hoặc có khung xương trợ lực, nên có áo mưa cho balo (rain cover) vừa với kích cỡ balo hoặc phương pháp bảo vệ balo khỏi ướt khi vẫn đeo trên lưng và trời mưa. KINH NGHIỆM: balo khi đã sắp xếp hết đồ đạc vào trong thì phải gài hết tất cả các khoá, siết thật chặt các dây tăng đơ mặt trước, trước khi balo lên vai, thả lỏng các dây tăng đơ mặt lưng (ở quai vai, quai bụng…), khi balo lên vai – ngả người về phía trước và căn cho phần đệm dưới ở mặt lưng balo vừa với phần xương cụt (hoặc trên một chút) rồi mới siết các dây tăng đơ mặt lưng và quai sao cho balo ôm chặt vào người thành một khối thống nhất (điều này sẽ dễ hơn đối với các balo có đai trợ lực ở ngực, bụng).
- Y tế:
- Băng cá nhân, povidine, nước muối.
- Thuốc cá nhân, thuốc than (trị đau bụng), thuốc cảm.
- Dầu xả (có tác dụng hạn chế côn trùng).
- Sinh tồn:
- Đèn pin: PHẢI có đèn pin cá nhân, có viên pin dự phòng, độ sáng tốt, để dùng khi trời tối cũng như khi sinh hoạt trên núi, tốt hơn nữa là trang bị được đèn đeo đầu & các loại đèn led usb (cắm vào pin sạc dự phòng).
- Lửa: PHẢI có diêm/ hộp quẹt, củi dầu/ mảnh cao su lốp xe để mồi lửa nhanh hơn khi nhóm bếp.
- Dây gút: PHẢI có dây gút để thực hiện căng lều, thực hiện một số công trình trại hoặc cột những vật nhỏ linh tinh khi không thể nhét thêm vào ba lô.
- Dao: NÊN trang bị cho mình một con dao gấp cá nhân sẽ ứng dụng được vào rất nhiều việc: cắt đồ ăn, cắt dây, hoặc loại dao to để phát quang đất trại…
- Nước: NÊN có túi nước chuyên dụng gắn bên trong balo có vòi lòi ra ngoài để uống, nếu không trang bị được nên chia nhỏ nước để trong balo, KHÔNG NÊN sử dụng chai nước lớn loại 3l để trong balo sẽ dễ bị mất thăng bằng khi di chuyển – có thể sử dụng nhiều chai nhỏ.
- Lều: nếu đi nhóm nên chuẩn bị loại lều 4-6 người, trọng lượng cả bộ khoảng 3-4kg, có 02 lớp, chống thấm tốt phòng khi trời mưa hoặc sương đọng thấm vào trong lều (để chống thấm tốt cần phải căng lều đúng & đầy đủ).
- Võng: nếu không sử dụng lều mà hành trình có qua đêm thì sử dụng võng, tăng võng chống thấm nước.
- Lương thực: chuẩn bị các loại lương thực có thể chế biến nhanh hoặc chế biến sẵn tại nhà, gọn nhẹ, đầy đủ chất.
- Thể lực: thật cần thiết để chuẩn bị thể lực cho bản thân mỗi người, không chỉ vì chuyến leo núi mà còn vì sức khỏe để làm những việc khác trong cuộc sống, để chuẩn bị thể lực có thể tập các bài tập như đạp xe, leo cầu thang, squad hoặc những bài tập làm tăng nhịp tim cho cơ thể quen với tình trạng nhịp tim tăng nhanh khi leo núi, những bạn chưa quen khi leo bị tăng nhịp tim đột ngột sẽ dễ choáng và dễ dẫn đến bỏ cuộc, nên ngủ sớm trước chuyến đi để sức khỏe được phục hồi đầy đủ vào sáng hôm sau.
- Lưu ý:
- Không vứt chai lọ & rác lung tung khi sử dụng xong, nên mang lên gì thì mang xuống như vậy.
- Tất cả quần áo, đồng dùng nên bỏ vào bao nilon (hoặc túi khô – Dry Bag) cột kỹ phòng khi trời mưa sẽ không bị ướt.
- Có thể phân công việc chuẩn bị đồ cho từng cá nhân, chia sẻ hành trang với nhau cho tiết kiệm cân nặng.
- Vì leo núi là một hoạt động chủ yếu dùng lực ở chân nên các khớp ở chân dễ bị chấn thương nếu vận động nhiều hay mang vác nặng trong khoảng thời gian dài, cho nên cực kỳ cần thiết việc trang bị cho cá nhân mỗi người băng thun hỗ trợ các khớp ở chân như: khớp gối, khớp cổ chân…
Phần chuẩn bị sơ bộ là như vậy, tùy thuộc vào khoảng thời gian của chuyến đi mà gia giảm hoặc thay đổi cho phù hợp (có cắm trại qua đêm hay chỉ đi trong ngày), còn sau đây là một ít kinh nghiệm về di chuyển trong khi hiking:
- Về di chuyển khi leo:
Việc di chuyển khi leo tùy thuộc vào thể trạng mỗi người, đây chỉ là kinh nghiệm cá nhân của Hiền, chia sẻ ở đây cho ACE tham khảo:- Khi leo nên chia bước thật nhỏ, tức là không bước quá dài hoặc quá cao dễ dẫn đến nhanh mỏi hoặc tệ hơn là chuột rút (vì khi chuột rút rồi sẽ dễ bị nữa, dẫn đến di chuyển chậm lại, khó khăn hơn), khi chia bước nhỏ lựa những bậc đá gần mình nhất để bước, nên bước theo hình zích zắc, không nhất thiết phải bước nào cũng phải tiến về phía trước.
- Thở: theo cách của cá nhân Hiền, khi thở sẽ là 2 bước hít vào 1 bước thở ra, tức là khi bước đều được thì sẽ thở theo bước chân của mình, hít hít thở, hít vào bằng mũi, thở ra bằng miệng. Việc giữ hơi thở đều rất quan trọng, khi ngừng lại nghỉ cũng nên giữ nhịp thở đó.
- Lên dốc/ xuống dốc: nếu khi lên dốc những chỗ dốc quá cao thì nên sử dụng cả 2 tay để bám, để bò trợ lực cho đôi chân, đừng bắt chân phải gánh hết sức nặng của mình và balo sẽ dễ dẫn đến căng cơ, chuột rút, khi xuống dốc nếu nhắm chân không đủ dài để bước xuống được chỗ tiếp đất phía dưới thì chia nhỏ bước ra, đi hướng khác, hoặc nếu không có hướng khác thì dùng 2 tay chịu lực lên đá đỡ thân mình cho chân xuống trước, không nên nhảy.
- Nghỉ ngắn: khi leo mệt, nghỉ ngắn là rất cần thiết, nếu đuối, chỉ nên đi khoảng 5-6 bước chân rồi nghỉ ngắn khoảng 30 giây tới 1-2 phút rồi đi tiếp, không nên nghỉ quá lâu trừ khi có kế hoạch làm việc gì đó (ăn uống, vượt trạm), khi nghỉ ngắn nên tiếp nước ngay cho cơ thể (uống ngụm nhỏ) và ăn những đồ ngọt gọn nhẹ như bánh kẹo, sẽ giúp hồi phục sức khỏe nhanh hơn.
- Tinh thần: tinh thần rất quan trọng trong chuyến đi, nếu đi tập thể thì cần thiết động viên nhau, quan sát thể trạng lẫn nhau để có thể động viên và hỗ trợ kịp thời, có thể thêm phần âm nhạc trong hành trình để tinh thần phấn chấn hơn, trên hành trình các bạn nên dành thời gian để ngắm nhìn, lắng nghe, trò chuyện cùng nhau khi đó những muộn phiền hay lo lắng sẽ nên được bỏ lại phía sau để thật sự hòa mình vào thiên nhiên.
- Đội hình: nên phân chia bạn dẫn đường và bạn chốt đoàn (nên là bạn có sức khỏe tốt, thông thuộc địa hình) để tránh tình trạng bị rớt lại thành viên ở phía sau, và có thể thay phiên để hỗ trợ nhau tốt hơn.
- Về đảm bảo an toàn:
- Người dẫn đoàn nhất thiết phải có sự tham khảo & tiền trạm trước về địa hình & thời tiết tại nơi sắp đi, lưu những số điện thoại để có thể nhờ cứu hộ & hỗ trợ khi cần.
- Trang bị những kiến thức và xử lý tình huống khi gặp những sinh vật có thể gây nguy hiểm như rắn, côn trùng…
Trên đây chỉ là phần lý thuyết cho một chuyến hiking, khi trải nghiệm thực tế, mỗi cá nhân sẽ tự rút ra được kinh nghiệm riêng cho bản thân mình, chúc ACE và các bạn có được sự chuẩn bị tốt nhất cho chuyến leo núi hay chinh phục một cung đường khó, sự chuẩn bị tốt có thể giúp ACE đối phó và xử lý tốt những khó khăn, trở ngại hoặc sự cố trên hành trình, hạn chế được những rủi ro có thể xảy đến cho bản thân và đoàn của mình.
Minh Thiện – 2017
